Je hebt het waarschijnlijk nooit in de gaten gehad toen je op het Leidseplein was, maar tot begin 2021 liep daar nog een deel van de Lijnbaansgracht onder het Kleine-Gartmanplantsoen doen. Het is een constructie die je op meer plekken in Amsterdam tegenkomt en is een alternatief voor het volledig dempen van het water. Het wordt in vaktermen overkluizen genoemd. Op het Leidseplein is inmiddels een ondergrondse fietsenstalling in gebruik genomen waardoor aan de doorstroming daar een einde is gekomen, maar bijvoorbeeld het Muntplein en de Nieuwmarkt zijn ook over het water heengebouwd.
Druk verkeersplein is dus eigenlijk een brug
Het Muntplein is een goed voorbeeld van overkluizen. Hier is een enorme brug gemaakt over het Singel en de Binnen Amstel, zodanig dat je het bijna niet merkt als je vanaf het Rokin of de Vijzelstraat komt aanrijden. Trouwens, dat zijn nog maar twee van de zeven straten die op het plein uitkomen. Ook het Singel, de Reguliersbreestraat, de Amstel, de Kalverstraat en de Nieuwe Doelenstraat zijn onderdeel van dit gigakruispunt. En het water kabelt daar dus vrolijk onder de duizenden passanten per dag door. Over het Muntplein hebben we overigens een uitgebreider artikel geschreven.
Ondergrondse sluis onder de Nieuwmarkt
Misschien had je deze al wel eens gespot: een ingang van de Bijleveldschesluis aan de wallenkant van de Nieuwmarkt. Dit is de plek waar het water van de Geldersekade overgaat in de Kloveniersburgwal. Maar dat water komt dus via de zogeheten ‘duikers’ van onder de Nieuwmarkt vandaan. Ter hoogte van de Waag ligt de daadwerkelijke sluis die ook nog gewoon in gebruik is. Wanneer het water van het IJ te hoog wordt kan de sluis worden gesloten om de grachten verderop te beschermen. De duikers zijn in 1990 aangepast bij een reconstructie van de Nieuwmarkt.
Er lopen nog grachten onder het Leidseplein en de Nieuwmarkt