In principe is de Oude Kerk het oudste gebouw van onze stad. Vlakbij deze kerk, aan de Nieuwezijds Kolk, bevinden zich echter de overblijfselen van een kasteel dat nog iets ouder is. Deze resten zijn in 1994 opgegraven bij de bouw van een parkeergarage. Gaat het om de resten van het kasteel van de Heren van Aemstel? Dat kasteel komt uit 1280, dat bijna 100 jaar ouder is dan de oudste zichtbare delen van de Oude Kerk, die dateren uit de tweede helft van de 14e eeuw.
Parkeren in een kasteel
Diep onder de grond op een bouwplaats van de parkeergarage die we nu kennen als Q-Park Nieuwendijk in maart 1994, ontdekt de archeologische dienst van de gemeente Amsterdam een eeuwenoud bouwwerk. Het gebouw is opmerkelijk klein en heeft muren van ongeveer 20 à 25 meter lang, onderbroken door torens. Deskundigen schatten dat het in het begin of midden van de 13e eeuw werd gebouwd. Dat maakt het gelijk het oudste door mensenhanden gemaakte bouwwerk van Amsterdam.
Geen 100% zekerheid
Het bouwwerk wordt beschouwd als de belangrijkste archeologische vondst in Amsterdam ooit. De stadsarcheoloog, Baart, is 99% zeker dat het hier het kasteel van de Heren van Aemstel betreft. Maar toch is er tussen deskundigen een felle discussie over wat het bouwwerk nu precies is en wie het heeft gebouwd. Kijkdagen worden georganiseerd waarbij Amsterdammers een blik in de bouwput kunnen werpen en de westmuur met noordwestelijke hoektoren, gelegen op een fundering van eikenhouten balken, kunnen bewonderen.
Zand erover
Na verloop van tijd moest de bouw van de parkeergarage worden hervat. Archeologen probeerden nog om het eeuwenoude bouwwerk permanent toegankelijk te houden en in het ontwerp van de parkeergarage te integreren, maar dit bleek te complex. Daarom is het oudste bouwwerk van Amsterdam opnieuw onder de grond verdwenen.
Meer lezen?
De informatie uit dit artikel komt grotendeels uit dit artikel van de Volkskrant.
Helaas…
De vraag echter óf dit het kasteel van de Heren van Aemstel is was toen nog steeds onbeantwoord. Archeologen bleven geïntrigeerd door het bouwwerk en voerden in 1999, 2002 en 2006 meer opgravingen uit op de locatie, die slechts gedeeltelijk toegankelijk is via een aangelegde tunnel. Niet-toegankelijke gebieden werden in kaart gebracht met een speciale radar. Uiteindelijk kwam het verlossende antwoord: het is hoogstwaarschijnlijk een verdedigingswerk is, gebouwd door Floris V. De fundering van het gebouw dateert uit de periode van 1280 tot 1290. In die tijd zat de laatste Van Aemstel gevangen of was net vrijgelaten was. Hoewel dit zeker het oudste bouwwerk van Amsterdam is, is het dus niet dat legendarische kasteel…
De legende van de Heren van Aemstel