Van PTT tot dataverkeer
Gebouwd in 1963 als straalverbindingssysteem voor PTT (later KPN), speelde deze toren jarenlang een sleutelrol in het interlokale telefoonverkeer. Toen de hoogbouw op de Zuidas vanaf de jaren 2000 begon op te rukken, dreigde de toren z’n bereik te verliezen. De oplossing? In 2009 werd hij met tientallen meters verhoogd tot 150 meter. Die 150 meter was de maximale hoogte vanwege de aanvliegroute van Schiphol. Tegelijk kreeg hij een esthetische update: de betonnen schacht werd azuurblauw geschilderd om beter aan te sluiten bij de moderne Zuidas-architectuur.
Sindsdien is de toren één van de hoogste bouwwerken van de stad. De eigenaar is inmiddels niet meer KPN, maar Cellnex, voorheen Alticom. Dat is een Spaans bedrijf die meer dergelijke zendmasten in bezit heeft.
Kunst op 120 meter hoogte: White Noise
Eén van de meest bijzondere elementen van de toren is het lichtkunstwerk White Noise, gemaakt door kunstenares Giny Vos. Het werd in 2009 gerealiseerd in opdracht van Zuidas, met de visie om kunst duurzaam en organisch te verweven in de stad. Maar dit kunstwerk is méér dan mooi licht: het is een geschenk aan de stad.
White Noise is een dynamische installatie die doet denken aan meteorietenregens, sterrenhemels, storende televisiebeelden en zelfs verificatiecodes. Het werk symboliseert communicatie, abstract en mysterieus tegelijk. “Elke toren spuwt iets uit,” zegt Vos. in een interview met Zuidas Blog “Ik wilde ook deze toren een teken geven.”
Waarvoor dient deze toren?
Deze mediatoren is multifunctioneel. Hij wordt gebruikt voor:
Radio: digitaal, en analoog bij calamiteiten
Televisie: o.a. Digitenne
Telecom: mobiel netwerk
Straalverbindingen
Datacenters
En omdat radiogolven vrij spel moeten hebben, bepaalt de toren zelfs de maximale hoogte van omliggende gebouwen. De skyline van de Zuidas is dus letterlijk gevormd rond deze kolos.
Architectuur die opvalt door nut
Ondanks zijn technische functie is de toren een opvallende verschijning. Ovale bordessen verspringen rondom de betonnen schacht, alsof het bouwpakket halverwege van mening veranderde. Het ontwerp is van AGS Schwencke Rosbach Architects, met projectarchitect Christof Schwencke. De asymmetrie geeft de toren karakter, iets wat je natuurlijk niet snel zegt over een simpele zendmast.
Herstel na slijtage: Relight White Noise
Door weer en wind, en die zijn op 120 meter hoogte behoorlijk heftig, raakte de installatie na verloop van tijd in verval. Regen voelt er als naalden, en slechtvalken jagen er met 360 km/u op duiven. In 2018 werd het kunstwerk uitgeschakeld vanwege slijtage aan de LED’s. Restauratie leek onmogelijk: veel onderdelen bestonden simpelweg niet meer.
Maar Vos gaf niet op. In samenwerking met Cellnex, de gemeente Amsterdam en de oorspronkelijke leverancier startte ze het project Relight White Noise. Met nieuwe lampjes (garantie tot 2030!) en gezamenlijke inzet werd het kunstwerk gerestaureerd. Op 2 december 2020 om 18.00 uur was het zover: White Noise ging weer aan, en de skyline van de Zuidas was weer compleet.
Een verdwenen park aan de voet
De toren stond jarenlang midden in het Drenthepark, een langgerekte groenstrook vernoemd naar de provincie. Dat park is inmiddels uit het straatbeeld verdwenen. In ons artikel over verdwenen straatnamen duiken we dieper in deze verdwenen buurt.
De KPN-toren op de Zuidas: zendmast met karakter en verhaal